Монгол соёлыг Европт сурталчлан дэлгэрүүлэх, Монголын соёлын өвийн талаарх олон нийтийн мэдлэгийг гүнзгийрүүлэх үүднээс хөөмий хийгээд язгуур урлаг, түүнчлэн идээ ундаан соёл, уламжлалт тоглоом болон Монгол бичиг заан түгээх замаар Нүүдэлчин Зам Холбоо дараах хэлбэрээр сургалт хичээлүүд явуулдаг:
- Сургалт хичээлүүд
- Лекц-концерт
- Лекц
- Дугуйлан хичээл
Эдгээрээс гадна, сонирхогчдын хүсэлтийн дагуу бид боловсрол, танин мэдэхүйн бусад үйл ажиллагаа болон холбогдох бусад илтгэгч, Монголч эрдэмтэн, мэргэжилтнүүдийг зөвлөн санал болгох боломжтой.
Сургалт хичээлүүд
Нүүдэлчин Зам холбоо болон бидний хамтран ажилладаг уран бүтээлчид бүгд өв соёлоо түгээн дэлгэрүүлэх, өвлүүлэн уламжлуулахад ихээхэн анхаарал тавьдаг билээ. Тийм ч учраас язгуур урлагийн тоглолтуудаас гадна бид Монгол ардын уламжлалт хөгжмийн, тэр дундаа хөөмийн сургалт хичээлүүд зохион байгуулсаар ирсэн болно.
Тоглолтын өмнө буюу дараа, үзэгч түмэнд болон Монгол хөгжим сонирхогчдод уран бүтээлчидтэй уулзан танилцаж, ур чадвараас нь суралцах онцгой боломж, завшаан бий болгох нь нэн чухал юм. Үзэгч-тайз гэсэн ихэнхдээ нүүрэн талын харилцаа, уран бүтээлч-үзэгч хоорондын алслагдмал зайг давж, илүү ойр дотно уур амьсгалд зохион байгуулагддаг сургалт, хичээлүүд нь оролцогчдод Монгол уран бүтээлчдийг илүү сайн мэдэж авах, тэдний дуу хөгжмийн практикийг дотроос нь, өөрсөдтэй нь хамт, өөрсдийнх нь үзэл бодол, ойлголтуудын дагуу сурч авах боломж олгодог.
Сургалт, хичээлүүдийг дараах хэлбэрүүдээр зохион байгуулах боломжтой ба сонирхогч талуудын саналаас хамаарч өөрчлөлт хийх боломжтой:
Монгол хөөмийчдийн аялан тоглолтын хүрээнд:
Дашдоржийн Цэрэндаваа, Баатарын Одсүрэн, Нанжидын Сэнгэдорж, Цэрэндаваагийн Цогтгэрэл нарын аль нэгийг Жоанни Кюртэ дагалдан тайлбарлах сургалт (сонголт болон хөөмийчдийн бололцооны дагуу):
- Анхан шатны сургалт: 13-аас дээш бүх насны хүмүүс оролцох боломжтой, хөгжмийн аливаа мэдлэгийн түвшин шаардлагагүй, хөөмийн үндсэн суурь (амьсгаа тохируулах, суурь өнгө гаргах, эгшиг үсэг болон авиалбар дээр суурилсан дасгалууд хийх, хэл, уруулаар өнгөний тохиргоо хийх, хоолойн тембр сонсох, давхар өнгүүд гаргах, суурь өнгөний дээгүүрх эгшгүүдээр тоглох), угсаатны хөгжим судлалын онол тус тус орно.
- Гүнзгийрүүлсэн сургалт: Дор хаяж Монгол ардын нэг дууг хөөмийн нэг буюу олон арга барилаар хөөмийлж чаддаг болсон хөөмий сонирхогчдод зориулсан, хөөмийн үндсэн мэдлэг бататгах, эзэмшсэн ур чадварыг хамт олны түвшинг бататгах маягаар дээшлүүлэх хичээл (шинэ аялгуу, нэг буюу олон техник, шинэ дасгалууд сурах), угсаатны хөгжим судлалын онол тус тус орно.
Үргэлжлэх хугацаа: Сонирхогчийн хүссэнээр, 2 цаг, 3 цаг, 6 цаг, 12 цаг г.м.
Сургалт явагдсан газрууд: Парисын Театр дэ ла Вилл тайз, Кэй Бронли Музей, Нийс хотын Азийн урлагийн музей, Лэз Ориентал фестиваль, Лэ Дэтүр дэ Бабэл Фестиваль, Хөгжим Урлалын Өвийн Төв, Шомбэри хотын Урлагийн хотхон, Данкерк хотын Ла Писсинь тайз…
Аялан тоглолтоос гадуур, жилийн турш:
Угсаатны хөгжим судлаач, Монгол хөөмийгээр мэргэшин Докторын зэрэг хамгаалсан анхны гадаад эрдэмтэн Жоанни Кюртэгийн зохион байгуулдаг сургалтууд:
- Рэннэ болон бусад газруудад уригдан явуулдаг сургалт (5 хичээлээс бүрдэнэ)
- Анхан шатны болон гүнзгийрүүлсэн сургалт
- Монгол уран бүтээлчидтэй хийх сургалтад бэлтгэх хичээл
Сургалт явагдсан газрууд: Парисын Филармони, Хөгжмийн Хотхон, Рэннэ 2 Их Сургууль, Лэ Сюд а Арл Фестиваль, Лэз Ориентал Фестиваль, Хөгжим Урлалын Өвийн Төв, Рэннэ хотын Пениш спектакль тайз, Карма Линг Институт, Тортю Экарлат холбоо (Канн, Нийс, Лөвонс хот)…
Тайлбар
Хөөмийн олон сургалтууд байдаг ба бидний зохион байгуулдаг сургалт, хичээлүүд нь Монголд явагддаг өвлүүлэлтийн хэлбэрүүдийн шууд залгамж юм. Сургалт, хичээлүүд маань нэн тэргүүнд хөгжмийн хийгээд Монгол хэв маягтай бөгөөд Баруунд байдаг хөөмий-төст арга барилууд болон тэдгээрийн “бөөгийн дуу”, “эгшгийн йог” гэх мэт олон хувилбаруудаас тэс ондоо болно.
Угсаатны хөгжмийн 10 гаруй жилийн судалгаа, Монгол хөөмийч, өвлөн уламжлагчидтай хийсэн удаа дараагийн уулзалт, ярилцлагуудын үр дүнд Монгол хөөмийн уламжлалын бодит байдлыг тодруулахад:
- Хөөмий бол “Бөөгийн дуу” биш юм.
- Монголчууд хөөмийг аливаа бясалгал, анагаахуйн зориулалтаар хөөмийлдэггүй болно.
Лекц-коцерт
Монгол уран бүтээлчдийг урьж аялан тоглолт зохин байгуулах үеэр бид урлагийн тоглолтуудаас гадна Монголын уламжлалт соёлыг түгээн сурталчлах олон арга хэмжээ зохион байгуулж, олон нийтэд хүргэдэг. Тэдгээрийн нэг нь, нэг буюу хоёр уран бүтээлчийн хамт угсаатны хөгжим судлаач оролцон хөтөлдөг лекц-концерт юм.
Үргэлжлэх хугацаа: 30 мин, 45 мин буюу 1 цаг
Илтгэгч-оролцогч (цаг бололцооны дагуу): Дашдоржийн Цэрэндаваа, Нанжидын Сэнгэдорж, Нэргүйн Ганзориг, Цэрэндаваагийн Цогтгэрэл + Жоанни Кюртэ.
Хамрах сэдэв:
- SМонгол хөөмийн төрөл, арга барил, урын сан;
- Монгол ардын дуу хөгжим, хөгжмийн зэмсэг;
- Хөгжим ба байгаль: үлгэр домгоос дуу хөгжмийн урын сан хүртэл;
- Уригдсан Монгол уран бүтээлчийн хэв маягийн болон уран сайхны онцлог
Лекц
(Аялан тоглолтын хүрээнд, жилийн турш боломжтой).
Угсаатны хөгжим судлаач, хөөмийч Жоанни Кюртэ дараах сэдвүүдээр лекц унших боломжтой:
- Монгол хөөмийн түүх, угсаатны хөгжим судлал
- Хоолойн өнгө тембрийн урлаг Монгол хөөмийн уран сайхны өнгө аясууд
- Монгол дахь хөөмийн өвлүүлэлт
- Хөөмий: орон нутгийн уламжлалаас өвжүүлэлтийн объект болсон нь
- Монгол хөгжим
Соёлын биет бус өвийн мэргэжилтэн Шагдарсүрэнгийн Номиндарь дараах сэдвүүдээр лекц унших боломжтой:
- Монголын соёлын болон байгалийн өвүүдийн тухай
- Соёлын өвийг хадгалж хамгаалах тухай Монголын соёлын ерөнхий бодлого
- Соёлын өвийн талаар үндэсний болон олон улсын хэмжээнд авч буй арга хэмжээ, хүчин чармайлт (ЮНЕСКО-гийн жагсаалтуудад Монголоос нэр дэвшүүлэн бүртгүүлсэн байгалийн болон соёлын биет хийгээд биет бус өвүүдийн жишээгээр)
- Соёлын биет бус өвийн талаарх ойлголт Монголд
- Соёлын биет бус өвийг хамгаалах талаар хэрэгжүүлж буй тодорхой төсөл, ажил хэргүүд.
Présentation des conférences sur le patrimoine mongol
Үргэлжлэх хугацаа: 1 цаг / 1 цаг 30 мин
Онлайнаар лекц сонсч, үзэх:
https://www.youtube.com/watch?v=-_acMkVUm7E
11 décembre 2015: « Rechercher, jouer et transmettre. Retour sur un parcours diphonique atypique », Colloque La transmission et l’enseignement des musiques de tradition orale, festival NoBorder, en partenariat avec l’Université de Bretagne Occidentale (UFR Lettres, Langues et Sciences Humaines) et avec la participation des maîtres de conférence A.Madec pour le laboratoire LABERS et N.Blanchard pour le Centre de Recherche Bretonne et Celtique (CRBC), Brest.
http://atelier-sciences-voix.fr/index.php?page=asv3-3-chant-diphonique
2015.01.21: “Хоолойн өнгө тембрийн урлаг хөөмийн өвлүүлэлт”, Грэнобл хот, Шинжлэх Ухааны Судалгааны Үндэсний Төв, Жипса-Лаб лаборатори, Шинжлэх Ухаан Дуу Хоолой семинар.
https://www.lairedu.fr/media/video/conference/des-musiciens-ethnomusicologues/
2014.11.20: “Угсаатны хөгжим судлаач-хөгжимчин?”, Emmanuel Parent, Eric Montbel, Yves Defrance, Luciana Penna-Diaw, Marthe Vassalo нартай хамт оролцсон дугуй ширээний ярилцлага, Трөзкас, Тайзны урлагийн салбарын мэргэжилтнүүдийн уран сайхны судалгаа, эргэцүүллийн өдөрлөг, Le Pont Supérieur Хөгжим урлагийн институт, Рэннэ 2 Их Сургууль.
http://www.cdmc.asso.fr/fr/actualites/saison-cdmc/musique-est-elle-contre-nature
2014.04.05: “Байгаль хөгжимлөг үү?”, Louise Bessette, André Serre-Milan, Gilles Malatray, Jacques Panisset, нартай хамт оролцсон дугуй ширээний ярилцлага, “Хөгжим Байгалийн эсрэг үү?” сэдэвт бага хурал, Грэнобл хот, Лэ Дэтүр дэ Бабэл Фестиваль, Дуфинийн Музей.
Les ateliers
Toute l’année, Nomindari Shagdarsuren vous propose des ateliers d’initiation à la culture mongole, à travers, la cuisine, les jeux d’osselets, et l’écriture…
Mongol bichig
ATELIER D’INITIATION À L’ÉCRITURE TRADITIONNELLE MONGOLE
Découverte de la Mongolie à travers son écriture traditionnelle verticale et millénaire.
Connue sous le nom Khudum bichig et Uigurjin bichig, la pratique et la transmission de l’écriture mongole était interdite pendant une moitié de siècle sous la période soviétique (1921-1990) en Mongolie. Aujourd’hui, bien que l’on assiste à un fort regain d’intérêt pour revitaliser cette écriture jusqu’à la rendre officielle, la mobilisation reste encore lente.
Animé par une pratiquante de Mongol bichig depuis plus de vingt ans, cet atelier propose aux participants de découvrir l’histoire et les caractéristiques de cette écriture singulière tout en s’essayant aux premiers traits jusqu’à la réalisation de leurs prénoms.
Présentation détaillée de l’atelier Ecriture traditionnelle mongole
Booz – Ravioli
ATELIER DE CUISINE MONGOLE
Un petit aperçu de la culture gastronomique mongole : préparation et dégustation du plat traditionnel booz.
Plat d’honneur servit aux invité(e)s, mais aussi mets principal de la fête traditionnelle Tsagaan Sar, le Nouvel an lunaire, le booz est l’un des repas emblématiques des Mongols. Popularisé partout en Asie chez les nomades comme chez les sédentaires sous différentes appellations et styles, ces raviolis constituent un véritable plat interculturel.
Une belle occasion d’enrichir le savoir-faire culinaire des français, qui ont célébré leur patrimoine immatériel, en inscrivant la gastronomie française à l’UNESCO !
Cet atelier ludique permet aux participants de travailler en binôme et d’échanger dans une ambiance chaleureuse et conviviale.
Présentation détaillée de l’atelier Cuisine mongole
Shagaï – Osselets
ATELIER DE JEUX TRADITIONNELS MONGOLS
Course de chevaux, Cache d’osselets, Les quatre délicats, Tique d’osselets, Cueillette des sept osselets, Disposition de la tortue multicolore… les jeux traditionnels d’osselets sont nombreux. Faciles à fabriquer, les osselets sont non seulement des objets de divertissement et d’éducation, mais aussi des symboles de l’amitié, du courage et de la prospérité.
Alors venez jouer aux shagaï en famille et avec vos ami(e)s ! Accessible aux enfants comme aux adultes, facile à apprendre et manipuler, les osselets se jouent à partir de deux personnes et plus.
Cet atelier ludique et participatif ouvre une fenêtre culturelle sur la Mongolie à travers une introduction aux différents jeux d’osselets mongols.
Présentation détaillée de l’atelier Jeux traditionnels mongols
Biographie
Nomindari Shagdarsuren
Diplômée d’un Master en Médiation du patrimoine culturel à l’Université Rennes 2, Nomindari Shagdarsuren s’est spécialisée dans le secteur du patrimoine culturel immatériel (PCI). Elle a travaillé pour des organisations de l’ingénierie culturelle nationales et internationales en Mongolie (Commission nationale pour l’UNESCO), en France (CFPCI) et Corée du Sud (ICHCAP). Chargée de projet à la Fondation de la protection des Patrimoines Naturel et Culturel de Mongolie, elle a participé aux projets de candidatures des éléments du PCI mongol sur les listes de l’UNESCO. Elle est l’auteur de plusieurs articles en mongol, anglais et français sur le PCI.